Oğuz Reşat Sipahi

http://www.sipahi.tk


Bu yazıyı Göztepe'nin klasik günlük sorunu günlük sportif başarı-Rizespor maçının sonucundan bağımsız yazdım...

***

Anımsanacağı üzere, Katarlı Bein Group'un sahibi olduğu Digiturk, 21 Kasım 2016 günü sonuçlanan ihaleyle, kağıt üzerinde yıllık 500 milyon dolar (+KDV) karşılığı Süper Lig'in yayın haklarını 5 yıllığına satın almıştı. Sözleşme gereği, söz konusu tutarın 250 milyon dolarlık kısmının Merkez Bankası'nın güncel kurundan, kalan yarısının da TFF ve Kulüpler Birliği ile anlaşılan kur üzerinden ödeneceği Digitürk tarafından taahhüt ve kabul edilmişti. Bu kapsamda naklen yayın bedelinin yarısı (250 Milyon Dolarlık kısmı) ilk yıl için, sözleşme tarihindeki 1 USD= 3.26 TL'den sabitlenerek kulüplere ödenmişti.İzleyen yıllarda da yayıncı kuruluşun, Kulüpler Birliği ile vardığı anlaşmaya istinaden Dolar/TL kuru 2017'de 3.81 TL ve 2018'de 4.51 TL olarak sabitlenmişti. Nitekim, Digitürk mutabık kalınan kurlar ve sözleşmede belirtilen koşullar üzerinden TFF’ne ödemelerini gerçekleştirmişti. Bu kur sabitlemesinin etkisiyle son üç yılda kulüplere yapılan ödemelerde kulüplerin gelir kayıpları 617.5 Milyon TL’na ulaşmıştı. Ya da diğer ifadeyle, Digitürk son 3 yılda kulüplere, kur sabitleme işleminden dolayı 126.7 Milyon Dolar daha az para ödedi. Son anlaşma uyarınca 2019-20 sezonunda kulüplere yapılacak ödemelerde 90 Milyon Dolar daha az ödeme yapılacağı da dikkate alındığında, Kulüplerin uğradığı gelir kaybı 216.734.667 Dolara ulaşacak. Bu da 1 usd 5.80 TL seviyesinin üstüne çıkmazsa ortalama yıllık 72 milyon USD kayıp anlamına geliyor. 

***

Kendi adıma anlamakta zorluk çejktiğim şu; geçen sene Ağustos ayından beri Türk lirası dolar bazında anlamlı değer kaybetmese de, 2 Ağustos 2019'da açıklanan bu ek tv yayın geliri düşüşünün Kulüpler Birliği; dolayısı ile kulüler ve başkanları tarafından kabul edilmesi... Bütün bunlara ek olarak da maksimum 5.80 TL dolar kurunun 2022 sonuna kadar kabul edilmesni de akılcı bir şekilde anlamak zor. Son altı seneye baktığımızda Merkez Bankası kurlarına göre (beinsports yeni anlaşmanın yayınlandığı 2 Ağustos baz alınarak) 2 Ağustos 2013 - 1.94 TL; 2 Ağustos 2016 3 TL ve 2 Ağustos 2019 5,60 TL olduğu görülüyor. Başka bir deyiş ile 100 TL ile 2013'de 51,5, 2016'da 33.53 ve 2019'da 17.85 USD alabilir hale gelmiş Türk halkı ve kulüpler. Türk Lirası USD karşısında 2013-6 arası %56 - 2016-9 arası %87 değer kaybetmiş (ne mutlu ülkemizi yönetenlere ve hepimize)...  2019-22 arasında benzeri bir devalüasyon daha yaşarsak kulüplerin USD bazındaki gelirleri daha da düşecek.
***
Digitürk ya da Beinsports Grubun ihaleye girerken verdiği teklifi o sırada ihaleye giren diğer şirketler veremediği için Süper Lig yayın ihalesini Digitürk kazandı. Bu kazanma süreci medyaya "Süper Lig'in yayın geliri ve değeri böyle arttı şöyle arttı..." diye yansıtıldı..
***
Ama şu anda düşülen miktarı verseler (ya da muhammen bedel o olsa) belki de kazanamayacaklardı ihaleyi. Bu durum, o ihaleye giren diğer kurumlara haksızlık.., Aslında hemen tüm Süper Lig kulüpleri için şu anda toplamda yayın gelirlerinden düşen kısım kadar parayı, bütün sezon tribünden bile elde edemediklerini farz edersek Kulüp Başkanlarının bunu kabul etmesi kulüpleri ve Türk futbolu adına ne kadar akılcı çok tartışılır.
***

Türkiye Cumhuriyeti de bir kısım KDV gelirinden olmuş durumda başka bir bakış açısıyla...
***
Bu sorunun kulüplerin aleyhine ve geç çözülmesinin diğer sonuçları da Göztepe  dahil transferlerin gecikmesi ve Avrupa Kupaları dahil daha az başarı ve dolayısıyla ligin ve futbolumuzun değerinde kayıp ile sonuçlandı... Tüm futbolseverler bu durum için ilgili kurumlara yayıncı dahil ne kadar müteşekkir olsa azdır...

***
Kulüplerin yayın gelirlerindeki, belirttiğim açılardan baktığımda, keyfe keder yapıldığı gözüken gözüken düşüşün üstüne yayıncı açısından diğer çilekler de şunlar... Şu anda televizyon endüstrisinin geldiği ortalama standard 4k iken (satılan ortalama televizyonun özelliği) hatta 8k televizyonlar da sıkça satılmaya devam ederken, Digitürk hala tek 4k yayın yapan kanalı ayda 20 TL'ye satıyor; onda da ortalama haftada en iyi şartlarda bir (bazı haftaları pas geçerek mesela bu hafta) 4k Süper Lig maç yayını yapıyor. Bir Göztepeli ancak senede birkaç 4k yayın seyredebiliyor. TRT 4k kanalı bile eklenemedi Digitürk'e senelerdir. Yayın gelirindeki son düşüşe paralel naklen yayınlanacak maçta oynayacak takımlar hakkında maç önündeki, maç sırasındaki ve maç sonrasındaki yorumcu yorumları da büyük oranda kaldırılmış durumda... Hepsine ek olarak Göztepe-Denizlispor maçını evinizde kaydetmek isterseniz, maça da gidecek olursanız bein connect uygulamasından -mesela kritik pozisyonu görebilmek amacıyla- seyredemiyorsunuz. Çünkü maç naklen yayını sırasında tek ekrana izin veriyorlar. Son olarak, özellikle üçlü Oligarşi (alfabetik sıra ile Beşiktaş-Fenerbahçe-Galatasaray) maçları dışında ters açı kameraları hemen hiç yok ki bu durum ülkenin en çok tatrışılan yeni kurumlarından VAR (video assisted referee) hakemlerinin olası kararlarını da olumsuz etkiliyor. Bütün bunlar, Digitürk-yayıncı kuruluş monopol olsa da, nüfus artsa da, abone sayısının artmayıp düşmesinin olası sebepleri... Yayıncı pek çok taraftarı kendi elleriyle iptvye yönlendiriyor birbaşka deyiş ile...

***

Naklen yayın gelirlerinin toplamı 2010 ihalesinde 374 milyon USD idiyse, 2016 ihalesinin muhammen bedeli 495 milyon USD idiyse, gelir şu an 410 milyon USD olsa bile 1 dolar 6.35 TL'nin üzerine çıktığı anda Türk futbolunun yayın geliri 2010 seviyesinin altına inmiş olacaktır. Bu da Türkiye Futbolunu yöneten bütün kurumların olağanüstü büyük başarısı olacaktır o gün gelecek olursa... Yukarıda açtığım son üçer senelik dolar arttış oranlarına baktığımızda 2022'ye kadar bu durumun gerçekleşme olasılığı olmama olasılığından daha yüksek gözüküyor ne yazık ki...
***
Türkiye'de Süper Lig spor yayını yapabilecek platform sayısı artmadığı sürece...  Son bir senedir TL'nin dolar karşısında değer kaybetmediği de göz önünde bulundurulursa, pek çok kişiye göre sudan sebeplerle... Türk futbolunun gelirleri 2 Ağustos 2019'daki gibi keyfe keder düşürülmeye devam edecektir. Kulüpler birliğini ve kulüp başkanlarını Türk futbolunun ortak ürünü bu Süper Lig naklen yayınlarını kendi kendilerine satmak (belki de kendileri yayın platformu kurarak) ve yeni yayın platformlarının oluşmasına katkıda bulunmak dahil önlem almaya davet ediyorum.


Kaynaklar
1)https://t24.com.tr/yazarlar/tugrul-aksar/olumu-gosterip-sitmaya-razi-etmek,23359

2)https://t24.com.tr/yazarlar/tugrul-aksar/digiturk-bu-yukun-altindan-kalkabilir-mi,22841

3)http://www.aljazeera.com.tr/haber/1996dan-2016ya-turk-futbolunun-yayincilik-tarihi

YORUMLAR

KÖŞE YAZILARI

  • İnstagrama kayıtlı 52 milyonluk örneklem üzerinden bakarak Türkiye’de hangi takımın kaç taraftarı var? İnstagrama kayıtlı 52 milyonluk örneklem üzerinden bakarak Türkiye’de hangi takımın kaç taraftarı var?
    Written by Oguz Resat Sipahi 10 May 2020
    Oğuz Reşat Sipahi http://www.sipahi.tk Hangi takımın daha çok taraftarı var? Bu soru çok iç gıdıklayan bir soru biliyorum. Pazar Pazar maçlar da yok. Nereden aklıma geldi diye sorarsanız Dövletimiz sağolsun. İnstagramda Kumluca-Olimpos alanının yüce Dövletmiz tarafından 1. derece sit alanı konumund...
  • Ülkemizde 1098, dünyada 108319 kişiyi covid19 kanlı ve mukuslu kırbacı ile kaybettik... Ülkemizde 1098, dünyada 108319 kişiyi covid19 kanlı ve mukuslu kırbacı ile kaybettik...
    Written by Oguz Resat Sipahi 12 Nisan 2020
    Oğuz Reşat Sipahi http://www.sipahi.tk *Ülkemizde 1098, dünyada 108.319 kişiyi covid19'un kanlı ve mukuslu kırbacı ile kaybettik... *Ne mutlu bizlere değil ki ülkemiz, covid19 açısından müreffeh ülkeler düzeyini yakalama ve aşma yolunda koşar adımlar ile ilerliyor... Yine de arada iyi şeyler de var...
  • Gözyaşları... Gözyaşları...
    Written by Oguz Resat Sipahi 21 Nisan 2019
    Oğuz Reşat Sipahi http://www.sipahi.tk Uzun zamandır yazasım gelmiyordu ligin ilk devresinde yazacak birşey yoktu pek, ya da dünyevi dertlerden yazasım gelmedi... Ligin ikinci devresinde de yazasım gelmedi bu sefer çoğunlukla dünyevi ailevi dertlerden... Dünkü gözyaşlarına kadar... Taraftarımızın,...
  • Göztepe TEK Büyüktür. Göztepe TEK Büyüktür.
    Written by Özkan Cengiz 28 Nisan 2018
    Özkan Cengiz ozkan@ozkancengiz.net Göztepe TEK Büyüktür. Yıllar önceydi amatördeydik, takıma tribünlerin yoğun tepkisi vardı, hoca ve oyuncular fazlaca tepki alıyorlardı. O günlerin yöneticileri ile bir araya geldik. Şaşkındılar, bize nasıl profesyonel çalıştıklarını anlatıyorlardı. Video analizler...
Diğer yazılar:

Diğer başlıklar

Twitter